In het Groninger Museum is de David Bowie expositie geopend! Beeld, geluid… maar ik ben vooral geraakt door het filmpje ‘the mask’. Hetzelfde thema zag ik lang geleden gespeeld in een theater in Parijs door de mimespeler Marcel Marceau. Ik word er nu aan herinnerd hoe indringend dat beeld geweest is… Van beide artiesten zijn filmpjes op youtube te zien. Het is spectaculair hoe traag de tijd verloopt, dat het beeld alleen genoeg is, geen geluid. De versie van Bowie met geluid en spreekstem vraagt eveneens een soort van aandacht. Is dat nog op te brengen? We zijn veel meer geluid en beweging gewend! Willen en kunnen we nog terug naar die vertraging en verstilling?

Mime is een bewegingskunst die we amper meer zien. Oudere mensen koppelen mime direct aan de film ‘Les enfants du paradis’. De man met de trieste blik in zijn ogen en het wit geschminkte gelaat. Ik koester zelf een herinnering van een illustratie uit een kinderboek, waarvan ik de titel nooit meer heb kunnen achterhalen: een pierrot met het witte gezicht staat voor een muur, een ouderwetse lantaarnpaal, en een danseresje met een tutu. Het verhaal erbij is verdwenen, maar het beeld is gebleven. Nu door David Bowie komt dat beeld van lang geleden terug…

Wat is het waarom we iets opslaan van binnen en dat het soms door toevalligheden aangeraakt wordt en weer nadrukkelijk aanwezig is?

Ieder jaar weer lijkt het gewone bestaan te stoppen met Kerst, of eigenlijk al halverwege deze maand. Komt dat gevoel door de donkere dagen? Er is een vreemde drang in ons dat er van alles afgerond moet worden om daarna rustig te kunnen zitten en ja wat dan? Uitgeput in een vreemde leegte terechtkomen?

Of samen de kerstpuzzel uit het Dagblad maken, een boek in een ruk door uitlezen, naar de film, naar een museum, wandelen ergens buiten en niemand tegenkomen. Als kind gingen we altijd met mijn vader naar het circus in Carré…
Andere dingen doen dan gewoon, tot de eerste werkdag van het nieuwe jaar aangebroken is en alles weer rustig op de oude voet verder gaat.

Waarom die decemberstress vooraf? Veel kan ook in januari, een saaie maand die wel wat versierd kan worden na alle overdaad van december. Toen ik dat in de gaten kreeg, werd december een écht gezellige maand en is dit een saai stukje over het gewone doen.

Vanmorgen met het koffieapparaat naar de vakman om te vragen waarom de koffie zo dun is, ook met het verzoek “extra sterk” blijft het waterig. Hij ontvangt me in een ruimte met handige apparatuur, zoals een hangende stofzuiger zodat hij de slang binnen handbereik heeft boven de in hoogte verstelbare werktafel. Er is een wand met vakjes waarin de verschillende onderdelen opgeborgen zijn. Het ruikt er lekker naar koffie. De cappuccino komt er uit een van de uiterst geavanceerde machines.

In de garage, waar mijn auto winterbanden krijgt, ruikt het anders, maar er is eenzelfde soort ordening om praktisch te kunnen werken. Ook in het naaiatelier, waar ik wel eens wat naar toe breng, heerst zo’n ordening.

Wanneer heet een werkplaats atelier? In een werkplaats wordt ook om creativiteit gevraagd bij het oplossen van bepaalde problemen. Een dokter heeft een spreekkamer, een kantoor heeft kamers of het is een kantoortuin, een geestelijke heeft een kerk. Wat heeft een fysiotherapeut? Behandelkamer? Oefenzaal? Behandelruimte of een praktijkkamer?

Mijn neefje en nichtjes hebben destijds op school verteld dat zij een tante hebben met een gymnastiekzaal in haar huis… Veel later waren ze erg teleurgesteld dat het maar gewoon een grote kamer bleek te zijn, wel met een wandrek, Zweeds bankje, knotsen en ballen, halters, stokken en een oefenmat bekend van de gymnastiekzaal van school. Gelukkig rook het er nog wel zoals vroeger door de geur van speciale massageolie. Dit is het moment om Marcel Proust aan te halen dat geuren een mens terugbrengen naar herinneringen uit het verleden…

‘De ontdekking van het dagelijks leven van Bosch tot Bruegel’ in Museum Boijmans van Beuningen: het moet een tijd geweest zijn dat de boeren, burgers en buitenlui zin in het leven hadden. Vrolijkheid, eten en drinken, dansen, schaatsen en uitspattingen op verschillende gebieden zijn te zien op schilderijen en op mooi bewaarde prenten.

Centraal staat het beroemde schilderij ‘De Hooiwagen’ van Jeroen Bosch. Naar de betekenis van de symboliek probeer ik te kijken als iemand uit die tijd.
Een drieluik, met in het midden de levendigheid rond de hooiwagen. Op de ene zijkant het begin van de mensheid met Adam en Eva en aan de andere kant de hel of de onderwereld. Zijn die zijpanelen waarschuwingen, zoals we nu gewaarschuwd worden met de zwarte woorden roken is dodelijk, maar dan in de tijdgeest van toen?

Ligt het accent 500 jaar geleden erop dat we inderdaad de zonde van onmatigheid en nog een aantal dingen beter kunnen laten, maar dat genieten een van de belangrijkste levensbehoeften is? Dat is iets om niet te vergeten…

Het is altijd bijzonder om naar handen te kijken. Ik vraag me wel eens af of er een indeling van handen bestaat. Er zijn grote en kleine handen, volwassen en kinderhanden. Van een kleuterjuf heb ik meegekregen dat je moet oppassen met het woord ‘kinderhandjes’. Voor een kind heeft zijn hand gewoon een passende maat vergeleken met de rest van zijn lichaam. Voor een kind zijn handen daarom gewoon handen en geen handjes.

Wat handen uitdrukken, hun zeggingskracht, dat is het interessante!

Dameshandjes, elegante en agrarische handen, aardappelschilhanden, stevige klauwen en slappe handjes, knuisten en kolenschoppen. Een bakker heeft andere handen dan een slager. Handen, die versierd zijn op de een of andere manier. Ook handen met korte of lange nagels (gitaristen hebben altijd één hand met lange nagels), handen van zenuwachtige nagelbijters, nagels die gelakt zijn.
Soms zie je oudere mensen met jong ogende handen of mensen met handen die verraden dat ze horen bij iemand die minder jong is dan gedacht op het eerste gezicht.
Er is veel om te beschouwen en we geven er allerlei benamingen aan, vooral gericht op hoe handen gebruikt worden en ontwikkeld zijn onafhankelijk van de aangeboren vorm.

Wat zijn mooie handen of anders gezegd, wat zijn schone handen? De beweeglijke handen van een Oosterse danseres? De werkhanden van een vakman? Of zijn het de handen, zoals een vriendin van mijn moeder dat beschreef: ‘Er zijn handen, die alles kunnen, variërend van een kip plukken tot Bach spelen…’