Vorige week zag ik de 17e eeuwse schilderijen met als onderwerp Anatomische Les.

Vier eeuwen later hoeft er niet meteen gesneden te worden om te kijken wat er onder de menselijke motorkap te zien is. Ook over fysiologie wordt genuanceerder gedacht.
Zonder het lichaam met een mes te openen, kan er uitgebreid naar binnen gekeken worden. Het is mogelijk om niet alleen op een plaatje iets van binnen te zien, zelfs met bewegende beelden kan het!

Tijdens een symposium valt het me op dat er iets nieuws gaande is. Behalve presentatie van ervaringen waarbij naar verklaringen gezocht wordt, lijkt er een andere visie te ontwaken. Dat gaat verder dan het veelgehoorde ‘meten is weten’.

Is het misschien zo omdat we makkelijker de binnenkant kunnen observeren, dat het kijken naar fenomenen een nieuwe waarheid gaat bieden? Verwondering over wat er van binnen in werkelijkheid gebeurt, terwijl er anders over gedacht of gevoeld werd.
Oude verklaringen wankelen. Wat willen we weten? Waarom doen we iets? Hoe werkt het?

We twijfelen weer! Het experiment mag, we kunnen er niet omheen. Het een en ander ligt minder vast. Protocollen zijn nuttig tot op zekere hoogte, maar die brengen geen vernieuwing. Dat is consolidatie, zoals in de auto-industrie, waarbij duizenden auto’s precies gelijk moeten zijn. Een levend mens is geen auto. De verwondering over ons eigen functioneren is er weer en tegelijk de nieuwsgierigheid daarover. Er zit weer leven in de brouwerij. Dit is een bijzondere dag!

In het Gemeentemuseum in Den Haag hangen tien geschilderde anatomische lessen bij elkaar, waaronder de twee bekende schilderijen van Rembrandt. Ook in de 17e eeuw wilden mensen zich profileren en deden dat met de middelen die toen voorhanden waren. Het anatomisch onderzoek was nieuw. De daaruit voortkomende kennis werd genoteerd, nagetekend en opgeslagen in boeken. Intussen is er met computeranimatie veel meer mogelijk, maar de basis ligt toch daar.

Kijken naar wat er onder het huid verborgen zit, is in eerste instantie een beetje griezelen.
Op een van die schilderijen (Aert Pietersz, de anatomische les van Dr. Sebastiaen Egbertsz) valt me op hoe sommige gezichten lijkbleek zijn. Ook nu hoor ik gemompel om me heen. Het zien van onze fysieke binnenkant kan een heftige confrontatie teweegbrengen.

De expositie over Chanel in hetzelfde museum laat een andere schoonheid zien. Zij creëerde een tweede huid. De combinatie mode en toch elegant zonder belemmeringen kunnen bewegen. Na de tijd van corsetten en het niet mogen dragen van lange broeken voor vrouwen zijn haar opvattingen ook nieuw.

Ik verbaas me er altijd over dat poppen die kleding tonen, er meestal zo merkwaardig bijstaan. Terwijl ik mijn schetsboekje op schoot neem, valt me op dat niet alleen die poppen aandacht verdienen. Ook de manier van hoe mensen staan wanneer zij door iets geboeid zijn, is de moeite waard.

Plier is een Frans werkwoord, waar wel dertien verschillende vertalingen voor zijn. Toch is de plié direct gekoppeld aan klassiek ballet: de kniebuiging met de hakken op de grond, waarbij de romp gestrekt blijft. Tussen alle oefeningen door en tijdens de choreografieën duikt die plié steeds weer op, zowel bij het klassieke ballet als bij moderne dans.

Afgelopen week kreeg ik de indruk ineens te weten, waarom dat buigen van de knieën zo essentieel is. Iedere keer het zwaartepunt laten zakken, de spanning die nodig is om op één been of op de tenen te staan, balans te houden of om te springen, moet afgeleid worden naar de grond. Een actieve bliksemafleider en wel zo dat het een onbewuste reactie wordt om opgelopen spanning in het lijf kwijt te raken. Een kort rustmoment, een adempauze om weer te kunnen doorgaan. 

Een pianodocent leerde me al dat je de ‘rusten’ moet spelen! Het is niet even niks, het is een actie, een daad, een actieve handeling. Ruimte geven aan een volgende inademing en een volgende zin, anders wordt het hijgerig en krijg je het benauwd. De nacht na de dag.

Actief niet-doen, spanning loslaten is veel moeilijker dan hard knijpen of doorhollen tot er iets knapt, zodat je wel moet toegeven dat rust iets actiefs is.
Een manier om dat onder de knie te krijgen is om heel vertraagd en met aandacht langzaam te bewegen. Het moet ingeslepen worden dat er af en toe een diepe zucht kan ontsnappen. Wanneer je dat lukt, dan gaat het met het snelle vanzelf.

De dansers van Scapino Ballet lieten het zien afgelopen week hier in de schouwburg . De komende week tonen de dansers van Club Guy&Roni het ongetwijfeld weer.

 

Mijn blik viel op een foto in de krant waarbij Angela Merkel en Sigmar Gabriel schuin van boven af genomen zijn. Ik hou altijd van foto’s van boven, dan zie je zo mooi de rotaties in een lijf. Beweegt een mens of een viervoeter zich in telgang of in kruisgang? Gaan links en rechts symmetrisch of juist niet? Wat gaat gelijk op?

Ik probeer een babytruitje te breien, met een patroon. De instructietekst is onnavolgbaar voor een povere breister zoals ik. Breien, uithalen of terugsteken, tot ik de bladzij van het tijdschrift omsla en een ‘plattegrondje’ getekend zie met de maten.                                           Wat is een plaatje van bovenaf verhelderend!

 

 

 

 

 

 

 

Toeval of niet, de blik van boven blijkt deze week centraal te staan: afgelopen donderdag was de lancering van de ‘Bosatlas Nederland van Boven‘. Een prachtig boek, veel verrassingen van wat je allemaal van bovenaf kunt bekijken in kaart en in beeld gebracht!

Mijn blik viel op een foto met een voetbalelftal: op de eerste rij gehurkte mannen met allemaal van die stevige knieën naast elkaar op dezelfde horizontale lijn. Bij niemand komt de hak op de grond, een wat labiele houding. Zitten ze zo knus tegen elkaar aan om op de foto te passen of om niet om te kukelen? Als ze omgaan nemen ze elkaar wel mee als een instortend kaartenhuis. Waarschijnlijk gebeurt dat zelden of nooit, want ook hun armen zijn behulpzaam om het evenwicht te bewaren.

In Azië, Afrika en op meer plekken in de wereld zitten mensen lager op hun hurken, dan wel met de voetzolen plat op de grond. Zo zitten ze uren, doen een spelletje of zijn één met de omgeving om zich heen.

Een houding, als je gestel dat toelaat, waarin zangers en blazers altijd de hoge tonen kunnen zingen en spelen! Het is alleen een wat merkwaardig gezicht: de solist die even op z’n hurken gaat voor een hoge noot…