‘Oefening baart kunst’ is een gangbare uitdrukking, net als ‘aldoende leert men’. Nog eentje: ‘Geef een timmerman een hamer en hij vindt een spijker om op te slaan’. Of is het dat hij een spijker heeft en op zoek gaat naar iets om mee te timmeren? Ieder beroep vraagt oefening en heb je de smaak eenmaal te pakken dan laat het je niet meer los. Ook voor liefhebberijen gaat dat op (zie het blog d.d. 11 oktober 2015).

Door mijn geworstel om het chinese penseel te begrijpen, zie ik overal penseelstreken.
Bij gebloemde gordijnen, die al ruim tien jaar hangen, valt me ineens op hoe het blad geschilderd is. Ik voel het al bijna aan mijn arm hoe die penseelstreek uitgevoerd is.

In het blad van een levende plant meen ik geschilderd bamboeblad te herkennen.

Is er werkelijk een samenhang of ben ik zo geobsedeerd door die oefening om bamboe – stengel en blad – te schilderen?

Het neemt niet weg dat ik kleine vorderingen maak. Neerzetten, druk geven, in de beweging blijven en terugnemen. Bijna zoals met massage waarbij de aanwijzingen ‘Binden und Lösen’ en ‘Ritme’ steeds terugkomen.
Zie, daar heb je het weer…die timmerman en zijn spijker!

Nu wil het geval dat er iemand afgevallen is, nee niet in een afvalrace. Het verschijnsel afvallen staat tegenover aankomen en dan slaat dat op het lichaamsgewicht.
Hier in Groningen kom je niet aan: je bent ‘gegroeid’. Dat is vreemd, want groeien doen wij in de lengte, zoals een boom omhoog groeit, tenzij de kruin eruit gezaagd wordt.

Opvallen, bevallen, ontvallen, invallen, toevallen,  uitvallen… Het werkwoord vallen staat centraal in dit rijtje.
Uitvallen van een les, wedstrijd en stroom of naar iemand uitvallen. Een uitvalspas is niet dat er een been uit het lichaam valt: het been wordt actief tijdens een valbeweging van het lijf in een bepaalde richting geplaatst en vangt het lichaamsgewicht op in een stabiele positie. Een vrouw bevalt van een kind, een bevallig iemand en iets bevalt je wel… Ook bij toeval en toevallen is het maar net hoe het gebruikt wordt.

Vallen heeft als woord een geweldige actie in zich. Negatief? Welnee, zonder vallen leren we nooit om op eigen benen te staan. De uitdrukking dat we alles met vallen en opstaan leren zegt vooral iets van het enorme doorzettingsvermogen en de wilskracht wat kleine kinderen hebben in die periode dat ze nog net niet kunnen staan en lopen. Die verworvenheid om zelfstandig te willen zijn en tevens geduld en doorzettingsvermogen te ontwikkelen, lijken we al op hele jonge leeftijd ons eigen te willen maken, misschien wel om er later zo lang mogelijk plezier van te hebben.

Iemand of iets valt, valt om, valt stuk. Iets valt tegen. We vallen in slaap. Dat is anders dan gaan slapen. Engelssprekenden vallen ‘in love’. Nederlanders zijn of worden verliefd, wij vallen niet in liefde, wij vallen wel op iemand. Er is valkruid (beter bekend als arnica of arnica montana), niet om te vallen maar om de gevolgen van een val te verzachten.

Vallen is een beweging die beschreven wordt als ‘vrijelijk onder invloed van de zwaartekracht naar de aarde toe bewegen’. Ik denk zelf dat het toch vaak onvrijwillig gebeurt: iemand valt niet met voorbedachte rade van de fiets of van de trap. Valtraining klinkt een beetje vreemd, al kan iedereen het zich voorstellen dat het bij judo hoort en bij meer sporten om letsel te voorkomen wanneer je onderuitgaat.

Valpreventie is eigenlijk een ander woord voor het oefenen van evenwicht: stabiel op je benen kunnen staan en lopen,  stabiel zitten zonder dat je omvalt wanneer je je hoofd draait om even te zien wat er gebeurt of om iemand aan te kijken.
En dan valt het je toevallig op dat het toeval toesloeg toen het opviel hoe opvallend hij op haar viel tijdens die vrije val…

Zomaar een werkwoord. Wat hangt daar? Je hangt je jas aan de kapstok. Iemand hangt op de bank of op een stoel. Je hangt op één been of je hangt ergens tegenaan. Je hangt in de ringen of in de touwen. Je pc blijft hangen. Een schilderijtje ophangen. Wat blijft er hangen?

Concert in de Abdijkerk van Aduard: Eric Vloeimans en Remy van Kesteren, trompet en harp. Wat bleef er hangen? Kan ik dat indrukwekkende concert terughalen en het opnieuw beleven? Dat zachte en strelende van de trompet soms met klanken eindigend als ruisende wind of als een diepe zucht, terwijl over het algemeen een trompet met iets tetterends en schel geassocieerd wordt. En dan de harp, toch snel gekoppeld aan spelende wind, heeft andere kanten: bassen als begeleiding voor de trompet in een subtiel evenwicht. Associatie met het heftige van een gitaar tijdens het dansen van de Flamengo. Slagwerk!

Wat is blijven hangen is een gevoel van hoe het geklonken heeft en de fysieke sensatie van het moment zelf. Niks om na te kunnen zingen, wel het beeld hoe deze mensen spelen. Het bewegende beeld voor mijn ogen, deels dan, want ik zit graag zo dat mijn ogen mijn oren niet in de weg zitten. (Daarom ontbreken de onderbenen en voeten op het tekeningetje.)  Alles wat via mijn oren naar binnen kwam, was er op het moment zelf en dat is eenmalig en uniek…

We zitten op twee stoelen. Ze zijn bovenop elkaar gestapeld om wat beter aan tafel het penseel te kunnen hanteren. Het is zaak om het karakter van het penseel proberen te begrijpen en vast na heel veel oefenen zal het geen verrassing meer zijn wat er uit zo’n penseelstreek te voorschijn komt. Zo ver is het nog niet, ik oefen…
Het zijn eerder boontjes dan bamboeblaadjes wat er tevoorschijn komt op het papier.

Ik ga er vanzelf bij staan! Staand ben ik zelf beweeglijker dan zittend en heb ook meer gevoel met de punt van het penseel. De penseelstreken worden vloeiender. Rustig op het papier landen, dan wat meer druk en je er weer uittrekken, ondertussen gaat mijn adembeweging door. De monniken stonden destijds ook achter hun lessenaar om een haarfijn goudlijntje te trekken. Techniek oefenen geeft voldoening als je ook maar iets geproefd hebt van waar je naar toe wilt! Dat is met een muziekinstrument, met een sport, met een spelletje scrabble, het schrijven van een mooie brief of wat je ook allemaal onder de knie wilt krijgen…

Waarom ik dit doe? Ik bewonder de lijnvoering die je op Japanse prenten ziet, strak het contour, zonder haperingen, gebibber of gekras. Puur de essentie zonder minimalistisch te zijn. Er is nog een hele weg te gaan…vast een weg zoals dat met zoveel gaat: je leert het nooit, al ga je het wel steeds beter doen!