Een lijn is nog veel meer dan een punt aan de wandel. (zie vorige week) Bovendien is de lijn en een lijn iets heel anders.
In het Gemeentemuseum in Den Haag viel mijn oog op een grote vaas met daarop drie vrouwen in lijnen weergegeven door Picasso *.
Waren ze slank? Hadden ze het perfecte figuur? Het doet er niet toe, de getekende lijn om volume aan te duiden, heeft niets met de slanke lijn te maken. Dit geldt zeker voor de tekeningen van Picasso!

De vorm van die vaas is zo dat hun bilpartijen precies in het breedste stuk passen. Ik stel me voor: die vaas op een plateau langzaam ronddraaiend… dan zie je vanzelf die vrouwen tot leven komen omdat de strakke lijn van Picasso meer dan vorm alleen aangeeft! Het draaiplateau ontbreekt. Jammer dat de vaas in een vierkante glazen kast staat, waar je niet helemaal omheen kunt lopen, anders had dat hetzelfde effect gehad.

  

Terugrijdend naar huis zag ik een billboard waarop dameslingerie aangeprezen werd. Mijn intuïtieve reactie was dat het getoonde kant vast ergens in je vel prikt. Door het platte vlak? Door de  harde kleuren? Door haar houding? Wat een contrast met de lijnen van Picasso! De dames van zijn vaas verdragen alleen zacht en doorschijnend lingerie, niets mag knellen of prikken om de bewegende lijnen van hun lijven niet te verstoren.

* ter plekke maakte ik een schetsje om het beeld nog beter vast te kunnen houden dan alleen het uit mijn herinnering te kunnen oproepen. Er valt wat betreft het tekenen nog heel wat te leren… Dankzij een reactie toch nog een afbeelding kunnen opsporen: Christies

Allereerst een kleine correctie op het citaat van Paul Klee (zie vorige week): een lijn is een punt in beweging. Klee schreef letterlijk: ‘Eine Linie ist ein Punkt, der spazieren geht’. De uitleg: ‘Wat we waarnemen als statisch is in principe beweging. Dat ‘spazieren’ (wandelen) benadrukt het intuïtieve van die beweging’. 

Hier aan tafel viel mijn oog op een dubbelgevouwen krant met de kop: ‘Wie vertelt, beweegt’.* 

Wandelen is iets anders dan lopen. Wandelen heeft meer te maken met het je verplaatsen zonder een direct doel, zoals je in een bootje kunt spelevaren (une promenade en bateau zeggen de Fransen). Vertellen is meer dan praten. Er zijn mensen die zo kunnen vertellen dat je aan hun lippen hangt. Mensen die bij elke gebeurtenis een verhaal uit de oudheid uit hun mouw kunnen schudden of een passend citaat weten van een bekende schrijver uit de literatuur van welk land dan ook. Een verhaaltje voor het slapen gaan heeft iets bijzonders… De vertellingen uit duizend-en-één-nacht zijn daar een voorbeeld van. Wandelen en vertellen brengen ons naar onbekende oorden, geen fitness maar we zijn wel in beweging.

*Het stond boven een interview wat Joyce Roodnat had met Umberto Eco. (nrc vrijdag 4 februari voorop de boekenbijlage)

In het cultureel supplement van de nrc van vrijdag 4 februari was er een pagina (19) aan gewijd: lijmen en plakken.
Oude beelden en reliefs zijn na jarenlang puzzelen weer tot een zichtbare eenheid geworden. Dat gebeurde in Berlijn, maar ook Laren: de verminkte denker van Rodin is weer heel.

            een lijn is een punt in beweging

Dit is een uitspraak van Paul Klee, werd me pas verteld.
Hoe zit het dan met lijnen? De lijnen van die aan elkaar geplakte leeuw in Berlijn lopen niet allemaal even mooi door en toch zien we doorgaande lijnen. Leve het brein: moeiteloos plakken we gebroken lijnen en zien de leeuw. Strikt genomen zijn de lijnen doorkruist met andere lijntjes: de barsten en de groeven van de ontbrekende delen. Hetzelfde lijmen doen we bij glasinlood ramen, die zwarte stukjes zien we zonder er aanstoot aan te nemen.

Overzicht hebben, ordeningen zien, dat heeft iedere professional op z’n eigen terrein. Een boekhouder herkent de ordening in cijfers, een architect ziet een gebouw terwijl het er niet is en een fysiotherapeut herkent bewegingspatronen. Ook dat is een lijn zien in de betekenis van een punt in beweging. Mensen bewegen altijd omdat het ademen een beweging veroorzaakt. Kijk maar eens naar een slapend kind: het ligt stil en toch is het een en al beweging!
Een overeenkomst tussen een beeldend kunstenaar en een fysiotherapeut is het in verhoudingen kunnen kijken, lijnen volgen met hun ogen en er beweging in zien. Een tekenaar kan in een trefzekere lijnvoering op papier iets neerzetten wat je acuut kunt plaatsen, terwijl het een enkelvoudige lijn is.
De lijnen die de vorm van een menselijke gestalte aangeven, doen vermoeden hoe die mens zal bewegen. Een fysiotherapeut tekent dat niet meteen na, maar zal bewegingsopdrachten geven om te zien of een rechte lijn een starre rechte lijn blijft of dat die lijn misschien toch een gebogen lijn kan worden of dat een kromme lijn ook kan veranderen.

‘Gevormd en getekend door het leven’, zeggen we vast door die lijnen: punten in beweging, punten van beweging en punten van bewogen zijn.

Afgelopen week bracht iemand een bosje takken voor me mee: kastanjetakken.

Die knoppen herken je meteen: dik opbollend  met een glanzend plakkerig laagje eroverheen. Die knoppen worden voller en voller, dan knallen ze los en komt er een zachtgroen blaadje uit. Aanvankelijk hangt het als een slap handje naar beneden voordat het uitgroeit tot een stevig blad. Voor het losbarsten van die samengebalde kracht, gebruik je in het Frans het werkwoord pousser of in het Engels to push. Grappig dat we bij pousser of push in eerste instantie denken aan het werkwoord duwen, terwijl het ook groeien, uitbotten betekent. Op de deur van de uitgang in een Frans warenhuis staat:   POUSSER   Het gaat om een kracht van binnen naar buiten, niet alleen van een deur, maar ook van een knop van een plant of om te vertellen dat een kind gegroeid is.

Krachten van buiten naar binnen bestaan ook. Het Frans of het Engels heeft weer een treffend werkwoord: presser of to press. Drukken of vormen heeft een andere gevoelswaarde. In het Nederlands kennen we het wat deftige ‘gepresseerd zijn’ of zit pressie verborgen in de woorden depressie, compressie, impressie of juist wat het gevolg daarvan kan zijn: expressie.

Het evenwicht  tussen die twee krachten dat is de kunst. Spierspanning* hebben we nodig, ontspanning ook en alles wat daar tussenin zit! Kortom een minimum aan kracht met een maximum aan rendement: als het je lukt om met een bot mes een nette boterham te snijden van een vers warm brood, dan heb je de smaak te pakken.

Verse nog warme witte boterhammen zijn trouwens erg lekker met roomboter en échte hagelslag. (bonbonatelier Luca is weer open na de verhuizing!)

*Er is een verschil tussen druk en spanning. Kort gezegd: er moet druk op de waterleiding staan om te kunnen douchen en we hebben spanning op het lichtnet nodig anders gaat het licht niet aan.

Januari is de tijd om op te ruimen, een oud jaar mag vernietigd worden. Ik zie 2003 vluchtig door mijn handen gaan, vis er soms nog iets aardigs uit, de rest mag weg of bijdetijds uitgedrukt: delete!
In het kader van Slow (zie blog vorige week) is de papierversnipperaar een leuk apparaat. Matigheid betrachten met papier erin stoppen. Ik hoor acuut aan het geluid hoe ik bezig ben. Krijgt dat smalle mondje teveel papier tegelijk, dan gaat het apparaat brullen. Ben je een tijdje bezig, dan weigert hij ineens: het motortje is warmgelopen. Dat is het moment om ouderwets bonnetjes stuk te scheuren! Niet in van die mooie reepjes maar domweg ongenuanceerd scheuren. Het is heerlijk om iets stuk te maken omdat het stuk moet.
Dat scheuren deden we al op onze eerste verjaardag, toen het papier aantrekkelijker leek dan het cadeautje zelf. De goede gevers zijn soms wat ongeduldig dat de aandacht niet meteen naar het cadeautje zelf gaat: de geluiden, die bij het openscheuren van het inpakpapier horen, zijn in eerste instantie interessanter. Het is mooi om te zien met hoeveel aandacht het scheuren gedaan wordt en wat voor geluiden er allemaal tevoorschijn komen tijdens die bezigheid. Had ik die ervaring van het effect van geluid opnieuw, bezinning door de papierversnipperaar?

Daarom deze week geen tekeningetje, maar geluid bij dit stukje.