Schritttempo
Mijn blik werd getroffen door een opmerkelijk verkeersbord. ‘Schritttempo’ is voor de fietsers, die met aandacht voor wandelaars, mogen fietsen in dit voetgangersgebied.
Schritt, schrede, tred, pas, stap, (im)~ fahren betekent stapvoets rijden. Een Schrittgänger is een telganger. Schrittlings: stap voor stap, langzaam, maar ook schrijlings. Een Schrittmacher is een gangmaker, maar ook een pacemaker! Schrittweise: pas voor pas, stap voor stap, stapsgewijs, langzaam.Mijn aandacht werd vooral gewekt door de vertaling van Schrittgänger als telganger.
De Dikke van Dale zegt over telgang: pasgang. Het in telgang lopen: 1. paard dat in draf gelijktijdig zijn beide linker-, daarna zijn beide rechterbenen verzet. 2. (bij uitbr.) ben. voor alle dieren die bij het draven de beide rechter- of de beide linkerpoten tegelijk op de grond zetten. Over het gaan in telgang bij mensen zegt de Dikke van Dale niets.
In de Engelse vertaling van telgang: ambling gait, amble. Er wordt onmiddellijk een verbinding met paarden gelegd: ambling horse, ambler. Ook in het Frans: amble. Telganger: cheval ambleur.
Als iemand actief voorwaarts gaat, dan volgt de rechterarm het linkerbeen in de voorwaartse beweging en bij de volgende stap is dat de andere arm die het tegenovergestelde been volgt: kruisgang.
De gekruiste beweging neemt af naar mate iemand langzamer loopt, dan bewegen de armen en de schouders minder. Bovendien zijn de draaibewegingen binnen de wervelkolom minder duidelijk zichtbaar geworden. Actief langzaam lopen doet een appèl op het evenwicht. Hoe gaat iemand daarmee om? Wanneer mensen slenteren, zie je soms dat de ene lichaamshelft ten opzichte van de andere lichaamshelft voorwaarts gaat: telgang. Of is de benaming telgang voorbehouden aan viervoeters? Hoor je te zeggen dat iemand zich homolateraal voortbeweegt? Sommige paarden hebben de beschikking over zowel telgang als kruisgang. Dat is lang niet bij alle viervoeters het geval: kamelen en olifanten zijn telgangers, neushoorns zijn kruisgangers. Leggen woordenboeken bij telgang meteen het verband met paarden omdat ze zowel telganger als kruisganger kunnen zijn?
Flaneren is ook langzaam lopen, al roept dat bij mij een ander beeld op dan bij slenteren of sjokken. Er zijn veel woorden die betrekking hebben op de manier waarop wij voorwaarts gaan: kuieren, stiefelen, stappen, stampen, sjokken, tippelen, doortréden, banjeren, waggelen, hompelen, hollen, voortbenen, rennen, snellen, ijlen… Het is een kunst om al die nuances op een heldere manier te beschrijven. Met een beetje geluk zie je het wel allemaal voorbijkomen in het voetgangersgebied.
