Mensen die niet in Groningen wonen zegt het niets: ‘Domies Toen’. Het is de tuin van de dominee, de tuin bij de kerk in Pieterburen. Daar was ik afgelopen zondag voor een bijzondere middag. De tuin stond centraal, ook de kerk was open. Met verbazing keek ik naar de herenbank op het koor. Mooi in hout die wijdbeense Hercules, een stevige knots in zijn handen, met aan zijn voeten een driekoppige griffioen. De oude Griekse Hercules in een kerk? Ja, als symbool van kracht en macht.

De toren bleek niet bij de kerkelijke gemeente te horen, maar bij de burgerlijke gemeente. Bij veel van die oude Groninger kerkjes is het zo, dat de toren een andere eigenaar heeft dan het schip van de kerk. Napoleon vorderde alleen de torens puur om berichten door te kunnen seinen: sms avant la lettre!   

Ik was verrast te horen dat de Tijd niet gaat of snelt, de Tijd vliedt. Dat is een hele andere beweging! Dat vlieden van de Tijd werd destijds uitgebeeld met vleugels: de vleugels van de duif voor overdag en voor de nacht met de vleugels van de vleermuis.

De Tijd heelt alle wonden, ook gewoon een botbreuk. Met je tijd meegaan, de tijd nemen, je tijd uitzitten of de tijd hebben, op tijd zijn, de tijd vooruit zijn, tijdelijk iets doen en soms ook even de tijd stilzetten. Zoiets leek te gebeuren in Pieterburen. Genoeg gemijmer, aan het werk!

Er zijn debatten op de televisie, maar zijn het ook mooie voorstellingen om naar te kijken? Ik zie stijve mannen in pakken, handen die de zijkanten van een doorzichtig katheder vasthouden, of handen bijelkaar voor het kruis zoals voetballers bij een ‘muurtje’, er wijst af en toe een hand met een geheven vinger om iemand’s aandacht te trekken of om een berispend gebaar te maken. Nee, geen gehang op één been, dat oogt niet zeker. Maar waar gaat het over? Ik wacht op het betoog waarin iemand uiteenzet hoe orde en chaos met elkaar samenhangen op een manier, waar je stil van wordt en zelf gaat nadenken en misschien wat gaat doen.

 

 

Vermoedelijk is het eind jaren zeventig geweest: de Vlaamse acteur Julien Schoenaerts, die de verdedigingsrede van Sokrates ten tonele voerde. Een bedaard bewegende man in een cirkeltje van licht, waarschijnlijk met een tuniek aan en een tekst, die mij en ongetwijfeld ook de andere theaterbezoekers aansprak. Ik voelde me tenminste aangesproken en mogelijk weet ik het daarom nog steeds waarom ik zo geïmponeerd was door alles. Ik heb de tekst uit de kast gehaald. Terwijl ik het lees, zie ik weer die cirkel van licht rond Sokrates daar in de diepte van het kleine theater met woorden, die de moeite waard zijn om wéér te lezen.

Een verhaaltje voor het slapen… het overblijven op school was leuk omdat we aan de lippen hingen van de juf als we onze boterhammen op hadden… de geschiedenislessen van meneer van Dijk of meneer Römelingh, docenten, die zo geanimeerd vertelden, dat je het voor je leven lang opslaat, bovendien met blijvende interesse voor geschiedenis. Later maakten de docenten anatomie tekeningen van botten en spieren op het bord, wij moesten dat natekenen. Toch werd ons beeld van botten en spieren ruimtelijk en levendig, want met het skelet erbij kregen we heel beeldend uitleg hoe dat allemaal onder de huid zit. Hoe alles ten opzichte van elkaar beweegt. Waarom spieren aan bepaalde knobbeltjes, bobbeltjes en vlakjes (met indrukwekkende namen in het latijn) van het bot vastzitten en een specifieke beweging veroorzaken.

Amerikaanse televisiedomineé’s, goeroe’s met een passie of politici op de buis. Eigenlijk hoor ik amper wat ze zeggen en moet ik alleen maar kijken naar die drukpratende figuren. Afgeleid door hun motoriek, heeft mijn oog het doorgaans drukker dan mijn oor en is er van begrip vrijwel geen sprake.

Dat soort sprekers blijven in het frontale vlak naar links en naar rechts bewegen, als gordijnen die open en dicht geschoven worden. Mannen hebben quasi nonchalant een hand in de broekzak, de andere hand toont vaak een wijzende vinger ‘opgelet!’, maar hun achterkant blijft een ‘gesloten’ rug. Reacties worden meegenomen, er wordt vriendelijk bedankt voor de interessante vraag, maar een echt antwoord komt er zelden, want dan raken ze uit hun ‘flow’. Niettemin knap om al die tekst te kunnen onthouden en het als een wolkbreuk te spuien. Professionele acteurs van het toneel doen het anders, zij bewegen zich zo dat ze contact met het publiek houden, óók met hun achterkant. Zij spelen niet alleen hun rol, ze zijn het ook. Hun personage is van alle kanten te zien, letterlijk en figuurlijk, bovendien geloofwaardig.

Er breken mooie tijden aan: debatten met oog op de verkiezingen! Nee, niet om te horen via de radio. Lekker achter de buis: kijken hoe het staat met de motoriek van al die mensen uit de Nederlandse politiek!

praktische spullen in huis, waarmee je je in het dagelijks leven omringt, zoals een bord, kopje en bestek, een pan, een lepel, bezem, wasmachine, stofzuiger en dat al die spullen prettig in de hand liggen, bovendien mooi zijn om naar te kijken en uitnodigen voor gebruik, dat voegt iets toe: toegepaste kunst.

het noorderzon festival is weer aan de gang hier in het noorderplantsoen. ik zag een indrukwekkende voorstelling: l’immédiat van Camille Boitel. ruim een uur dynamiek! puinhopen die ontstaan en weer geordend worden tot de volgende rotsooi en chaos ontstaat, vallen en opstaan, subtiele rustmomenten tussendoor, maar vooral beweging en balanceren op, ja waarop? schijnbare vaste punten. de vergelijking met het bestaan van nu ligt voor de hand.

ik ging zoeken op youtube en vond fragmenten van deze voorstelling. ik vroeg me af hoeveel training eraan voorafgegaan is. heel veel meer dan alleen een workshop met mogelijke opdrachten als: ‘verplaats je op verschillende manieren over de grond, als amoeben, vissen, reptielen…’

een choreograaf maakt van die experimenten met bewegen een voorstelling. ik herkende in die voorstelling van camille boitel het onderuitgaan, het vallen én opstaan!

waarom is het begrip toegepaste kunst nog niet gebruikt voor bewegen? kijken naar bewegen, verrast worden door wat we allemaal voor mogelijkheden hebben op het gebied van vallen en opstaan. of het altijd voor iedereen toepasbaar is de vraag, maar dat het door ons brein geregistreerd wordt is een feit. met halsbrekende toeren werd het publiek een spiegel voorgehouden hoe we kunnen vallen en opstaan. inspiratie om het dagelijks leven voortaan wat anders te benaderen? wat minder heftig doorgaans, dat wel.

denkend aan autorijden en ik voel de versnellingspook in mijn linkerhand, terwijl wij in nederland de pook rechts hebben omdat wij rechtsrijden. kennelijk al helemaal gewend aan het gereden worden en dan zit ik rechts naast de bestuurder. vanuit die positie ben ik nu zelf aan het rijden? zwaai ik iemand uit dan wuif ik met mijn rechterhand. loop ik in de stad en zie een bekende, dan gaat automatisch mijn linkerarm omhoog om met mijn linkerhand te wuiven. links en rechts functioneren anders dan voor het gebroken bestaan.

en dan zie ik halverwege de film carrington dat emma thompson linkshandig is. vroeger zag ik dat nooit, behalve dan dat paul mccartney z’n gitaar andersom had hangen.

kom ik door mijn opgelegde linkshandigheid in engelse sferen? ja! ik wandel door londen, gewoon door een boek te lezen, buiten op de bank in de schaduw en in de zon. ik weet nu allemaal leuke dingen zoals dat de sandwich door de vierde earl of sandwich komt, hij had het te druk met gokken om te eten en vroeg zijn bediende koud vlees tussen twee stukken brood te doen. fish en chips namen de oost-europese joden mee en de bengalen maakten de curry. bij vooruitbetaling van minimaal € 2500,- is er een schoenmaker die schoenen speciaal voor jou kan maken. de bewoners van notting hill (hoe was die film ook alweer?) hebben genoeg van toeristen die hun wijk vanwege die film bezoeken. de st paul’s werd zonder tekeningen gemaakt, de tekening zat in het hoofd van christopher wrenn, die eigenlijk classicus, astronoom en wiskundige was, maar niet als architect opgeleid. ik blijf nog wat in londen en denk niet aan holland…